استفاده بهینه از مواد زائد - وبلاگ عینک آفتابی شیک

به گزارش وبلاگ عینک آفتابی شیک، در نمایشگاه بین المللی اتوموبیل سال 1991 میلادی که در شهر فرانکفورت آلمان برگزار گردید دو شرکت مهم اتوموبیل سازی آلمان، یعنی فولکس واگن و اُپل، تصمیم خود را مبنی بر جمع آوری حدود دو میلیون اتوموبیل قدیمی طی یک سال،

ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری

منبع:راسخون

در نمایشگاه بین المللی اتوموبیل سال 1991 میلادی که در شهر فرانکفورت آلمان برگزار گردید دو شرکت مهم اتوموبیل سازی آلمان، یعنی فولکس واگن و اُپل، تصمیم خود را مبنی بر جمع آوری حدود دو میلیون اتوموبیل قدیمی طی یک سال، به منظور به کارگیری مجدد مواد خام ارزشمند آن ها اعلام کردند. این مطلب عین واقعیت بود نه گزافه گویی و ژست تبلیغاتی. بازگردانی مواد، جای خود را هرچه بیش تر در جامعه آلمان باز نموده و مرسوم شده است. بازگردانی مواد در حقیقت کوششی برای بازیابی مقادیر قابل توجهی ماده خام از زباله و فضولات و بازگرداندن آن ها به چرخه فراوری است. اگرچه آلمان یکی از پیروز ترین کشورهای صنعتی دنیا شناخته شده است اما این کشور در رأس کشورهای فراوری نماینده زباله قرار گرفته است. طبق آمارهای موجود، مردم آلمان سالانه تقریباً دویست و پنجاه میلیون تن زباله و مواد زاید صنعتی فراوری می نمایند که باید در محل های خاصی تلنبار شوند و بازیابی یا سوزانده شوند. اما با این همه، اندازه فراوری زباله رو به افزایش است. افراد بدبین اکنون اضمحلال جامعه بریزوبپاش آلمان را که انبوهی از زباله آن را فرا گرفته است، به سبب خفگی تدریجی در میان سیلی از مواد زاید که به وسیله مردم این کشور به راه افتاده است، پیش بینی می نمایند. اما تحول مهمی درحال شکل گیری است و بسیاری از مردم آلمان کم کم متوجه می شوند که همه آن ها مشترکاً مسئول ایجاد محیطی هستند که دیگر قابل زیست و بهره برداری نیست. آن ها بدون آینده نگری، این محیط را آلوده ساخته اند. امروزه با باری تحقیقات و تکنولوژی مدرن، منتهای کوشش برای غلبه بر این معضل به عمل می آید.

شرح تصویر: در آلمان از هر دو ظرف شیشه ای، یکی از مواد اولیه حاصل از شیشه های زایدِ بازیافت شده درست می گردد.

شرط اصلی برای غلبه بر معضل آلودگی محیط زیست، پیروی از عقل سلیم است. دولت آلمان گوشزد می نماید که احتیاجمند تنو نظر کلی در هر دو بخش فراوری صنعتی و مصرف است. در جریان طرح ریزی فراوری یک فراورده نه تنها باید دفع یا بازگردانی مواد خام از مواد زاید را که در خلال مرحله فراوری ایجاد شده است مورد توجه قرار داد، بلکه باید محصول نهایی استفاده شده را هم به منظور ایجاد چرخه بسته مواد مورد آنالیز قرار داد.

پسمانده ها یا زباله قابل استفاده را می توان و ضروری است جمع آوری و بازگردان کرد، حتی اگر کوششی که بدین منظور صورت می گیرد در ابتدا چندان ارزشمند تلقی نگردد و نتیجه رضایت بخشی نداشته باشد. در سالیان گذشته وزارت تحقیقات و تکنولوژی آلمان مبالغ هنگفتی را بر روی صدها پروژه بازگردانی مواد خام در بخش خصوصی سرمایه گذاری کرد، و بخش خصوصی هم به سهم خود به همان اندازه بر روی پروژه های فوق سرمایه گذاری نمود. این تنها بخشی از برنامه تحقیقات زیست محیطی و تکنولوژی آن بود که هدف آن توجه به ترتیب اولویت های مدون در قانون مربوط به مواد زاید است که در اواخر قرن گذشته به تصویب رسید: جلوگیری از فراوری مواد زاید و زباله پیش از بازگردانی، و بازگردانی پیش از دورریزی.

این مطلب که برنامه فوق تا چه حدود مورد توجه قرار گرفته، به وسیله لیست بلند بالایی که آژانس محیط زیست آلمان تهیه کرد معین می گردد. این لیست از تمامی شوراهای محلی که از مدت ها پیش فعالیت خود را در زمینه تبدیل زایدات زیستی به کود آغاز نموده اند نام برده است. این نوع فعالیت در جاهایی از شهر آخن گرفته تا روستای کوچک تسورندینگ اجرا می شد و نشان داد که جمع آوری جداگانه مواد زاید آلی ناشی از تهیه مواد غذایی در آشپزخانه و فعالیت های کشاورزی هم چون پسمانده های غذایی، تفاله قهوه، و گل های خشکیده، کاملاً امکان پذیر است و اقشار مردم به انجام چنین کاری رغبت بسیار دارند. نتیجه معرفی و اجرای چنین طرح و برنامه ای بدین معناست که چهل درصد از فضولات خانگی موجود (مجموعاً در حدود هشت صد هزار تن) را دیگر نباید در تل زباله انباشت و به جای این کار می توان آن ها را به گیاخاک تبدیل کرد.

مسأله دیگر مقادیر انبوه شیشه، کاغذ و مقواست که می توان مواد خام آن ها را طی فرایندی باصرفه بازیافت کرد. می دانیم که احتیاج مبرمی به بسته بندی (کاغذ برای بسته بندی محصولات) وجود دارد و بازیابی کاغذ روزنامه ها و مجلات هم نسبت به شیشه راحت تر به نظر می رسد. اکنون تقریباً از هر دو ظرف شیشه ای که در آلمان فراوری می گردد، یکی از مواد بازگردان شده ساخته می گردد.

بدیهی است که می توان در هنگام خرید کالا هم از فراوری مواد زاید اجتناب کرد. مثلاً می توان از خرید مواد غذایی و سایر کالاها در ظرف های یک بار مصرف خودداری کرد. درواقع امروزه وقتی مردم آلمان به فروشگاه ها می فرایند به این موضوع بیش تر توجه دارند.

تکنیک های ویژه بازگردانی مواد اولیه در خصوص تلویزیون، کامپیوتر، خوراک پز برقی، و یخچال بسیار پیچیده تر از تکنیک های بازگردانی ای است که در خصوص شیشه و کاغذ به کار می رود. اغلب این کالاها حاوی مواد مرکب (ترکیبات شیمیایی) هستند که تجزیه و جدا کرد آن ها مشکل است و در عین حال مواد شیمیایی خطرناکی چون کلروفلوروکربن (CFC) دارند. بنابراین چون این دسته از مواد را اصطلاحاً مواد زاید ویژه تلقی می نمایند باید آن ها را تحت فرایندهای خاصی قرار داد و به اجزای ساده تجزیه کرد، و سپس در محل های خاص تلنبار نمود. اما فرصت هایی هم برای صدور کارخانه های قابل اطمینان و کارا در بازگردانی مواد زاید در اختیار طراحان و فراوری نمایندگان قرار گرفته است. این فرصت برای کارخانه هایی که بتوانند مواد پلاستیکی را بازگردانی نمایند بسیار مغتنم است.

وقتی در سال سه هزار میلادی باستان شناسان برای یافتن آثار و بقایای تمدن عصر ما دست به حفاری بزنند، بدون شک با یافته های ساخته شده از پلاستیک برخورد خواهند کرد که کاملاً سالم و دست نخورده به جای مانده اند. صنایع شیمیایی آلمان همگام با کوشش برای حفاظت از محیط زیست و بازگردانی مواد زاید، به منظور کاهش اندازه رو به افزایش مواد زاید در ابداع مواد اولیه نو و کارآمد کوشیده است.

شرح تصویر: زرورق ویژه ساخته شده از نشاسته، به اسم جایگزینی برای مواد پلاستیکی مرسوم ابداع شده است. این نوع زرورق به هیچ وجه آلوده نماینده نیست و به راحتی می توان دورریز آن را به کود تبدیل کرد.

در تحلیل نهایی معین می گردد که مواد زاید غیر قابل استفاده را می توان به جای تلنبار کردن سوزانید. از این روش دفع مواد زاید می توان برای فراوری برق و گرما استفاده کرد. هم اکنون نزدیک به یک سوم از مواد زاید در بیش از پنجاه کارخانه زباله سوزی سوزانده می شوند و از بین می فرایند. با وجود این، هزینه های جاری چنین عملیاتی بسیار بالاست و هزینه احداث کارخانه مدرن زباله سوزی که بتواند مواد زاید و پسماندها را کاملاً از بین ببرد به میلیون ها یورو می رسد. از طرف دیگر ارزش گرمایی مواد پلاستیکی از نفت یا زغال سنگ بیش تر است و تکنولوژی نو می تواند تأسیسات زباله سوزی را از لحاظ مالی با صرفه کند. به اسم مثال، شهر بن در آلمان مواد زاید و زباله خود را با چنین فرایندی از بین می برد و به همین سبب هم در دفع اصولی مواد زاید به اسم پیش گام شناخته شده است. احداث تأسیسات آزمایشی برای زباله سوزی، جلوگیری از نشر مواد آلوده نماینده، پردازش پسمانده ها، و تصفیه آب آلوده در مرکز تحقیقات هسته ای کارلروهه (در آلمان) می تواند از عهده حل مسأله نشر ماده زیان بخش کلروفلوئوروکربن که نابود نماینده لایه اُزُن جو زمین است برآید. در گذشته هنگامی که عایق های یخچال های کهنه را می سوزاندند، این ماده آزاد و وارد جو زمین می شد.

این تحول مهم در جامعه مصرف گرای مدرن از سوی تمام احزاب و گروه های مردمی آلمان حمایت می گردد. هر آلمانی اکنون به خوبی درک می نماید که وفور نعمت و پیش رفت را نمی توان با از دست دادن محیط زیست طبیعی خود به دست آورد. با این حال هنوز هر یک از ساکنان آلمان نسبت به اوایل دهه 1950 دو برابر یا بیش تر مواد زاید فراوری می نماید. اکنون چشم اندازهای نویدبخشی وجود دارد مبنی بر این که در آینده نه چندان دور راهکار هایی برای کاهش زایدات، با گردش مواد خام به منزله آخرین امید دفع مواد زاید پیدا خواهد شد.

/ج

منبع: راسخون